Maar liefst 51 rederijen die plotseling hun vergunning voor onbepaalde tijd zagen aflopen, waren in hoger beroep gegaan tegen de uitspraak van de rechter in 2022. Die stelde destijds de gemeente in het gelijk, die deze maatregel instelde om hun maximum van 550 vergunningen voor rondvaartboten te kunnen handhaven. 

In 27 van die hoger beroepen heeft de hoogste bestuursrechter nu uitspraak gedaan: de gemeente heeft toch niet voldoende kunnen aantonen dat het zogeheten volumebeleid echt nodig is om de leefbaarheid van de stad te vergroten. Uit onderzoeken komt volgens de Raad van State ook niet naar voren dat passagiersvaart echt de oorzaak is van de overlast die bewoners ervaren.

De gemeente reageert teleurgesteld op de uitspraak. "We werken al jaren hard aan het terugdringen van de drukte op het water", aldus wethouder Scholtes (Varen).

Oneerlijk

Naast een gebrekkige onderbouwing voor haar beleid, heeft de gemeente volgens de Raad van State ook op een oneerlijke volgorde de vergunningen laten aflopen. Daardoor verliepen die van kleinere rederijen eerder dan die van rederijen met meer en grotere boten. Dat is volgens de Raad van State 'in strijd met het evenredigheidsbeginsel'.

De andere 24 van de 51 zaken worden nog openbaar gemaakt, maar zullen volgens een woordvoerder van de Raad van State dezelfde uitkomst hebben. Onder de rederijen die van de hoogste bestuursrechter nu gelijk hebben gekregen, zijn bijvoorbeeld Mokumboot, Rederij Lovers, de Amsterdamse Salonboot Rederij en Rederij Belle.

Bij de laatste twee is AT5 dit voorjaar nog op bezoek geweest: dit waren kleine rederijen die met hun historische salonboten de dupe werden van het vergunningsbeleid, omdat zij minder middelen en boten hebben om aan de 'vergunningenloterij' mee te doen en zo minder kans maken. Ter vergelijking: rederij Lovers heeft 26 boten, rederij Belle maar twee.

Markt moet vrij van Europa

De vergunningen van de boten van deze rederijen zullen dus weer even gelden, tot de gemeente nieuw beleid gemaakt heeft. Europese regels bepalen namelijk dat er geen vergunningen voor onbepaalde tijd meer mogen bestaan, om een vrije markt te bewerkstelligen. Vertaald naar deze situatie betekent dat dat er ruimte moet zijn voor andere rederijen om zich op de markt te kunnen begeven. En dat kan niet als andere rederijen voor het leven een vergunning hebben.

Wethouder na wethouder worstelt in Amsterdam al jaren hoe dit op een eerlijke en juridische juiste manier geregeld kan worden voor de rederijen die al wel een vergunning hebben.

Complex

Volgens de huidige wethouder Scholtes is de uitleg van deze Europese regels onderwerp van veel gerechtelijke procedures in heel Europa. "Het opstellen van beleid dat rekening houdt met de verschillende belangen van stad, inwoners en ondernemers en voldoet aan de complexe juridische richtlijn zal met deze uitspraak een nog ingewikkelder opgave worden."

De uitspraak zal volgens Scholtes grote gevolgen hebben voor het beleid voor ligplaatsen en op- en afstapplekken.