"Ik koop voor thuis eigenlijk nooit blikjes of flesjes, maar vooral juist als ik buitenshuis wat wil drinken. De inleveropties zijn bij het station of in de supermarkt, maar daar kom je niet altijd langs en de supermarkten sluiten ook nog eens in de avond. Als ik in het park zit tot laat met blikjes, sleur ik het dan mee naar huis om later in te leveren of gooi ik het toch maar weg?", zo beschrijft een panellid het probleem voor het inleveren van het statiegeld. 

En daar zijn toch behoorlijk wat andere panelleden het mee eens. Ruim een kwart van de bijna 2000 leden geeft aan heel soms of eigenlijk nooit de blikjes of kleine flesjes in te leveren. Voor meer dan de helft van hen zijn de kapotte inleverautomaten de reden is. "Ik het al zo vaak gehad dat ik met een supermarkttas vol blikjes en flesjes weer kon omdraaien. Moest ik naar huis lopen met een tas vol statiegeld én een tas vol boodschappen. Daar ben je op een gegeven moment echt klaar mee."

Maar het is vooral de combinatie van verschillende factoren waardoor de panelleden de inleverautomaat links laten liggen. "Blikjes zijn erg lastig om eerst te bewaren, je moet ze omspoelen en ruimte hebben. Dan moet je op goed geluk een machine zoeken die werkt. En dan moet je nog eens wachten voor je het in kan leveren", aldus een panellid.

Over de wachttijden bij de automaten zijn meerdere panelleden niet te spreken. "Dan staat er iemand met vuilniszakken vol met flesjes en blikjes en dan staan er daar ook nog weer een paar achter. Daar ga ik echt niet op wachten voor die paar die ik heb."

Amsterdamse houding

Toch ligt het probleem volgens 60 procent van de panelleden niet alleen bij het geringe aantal inleverpunten of de kapotte machines, maar ook bij de houding van de Amsterdammers zelf. "Amsterdammers trekken zich niets aan van de regels en wijzen ook een ander niet op dat soort zaken. In Duitsland hebben ze al jaren een statiegeldregeling en gaat het wel goed, maar zij hebben een andere mentaliteit. Ze spreken elkaar aan op 'fouten', of geven het direct door aan de politie of handhaving."

AT5 nam zelf ook een kijkje bij onze oosterburen, waar statiegeld op blikjes al sinds 2003 geldt. Daar worden blikken en plastic flessen heel veel ingeleverd. Volgens de Duitsers zelf kostte het ook tijd voordat het soepel liep, maar helpt de mentaliteit ook wel veel. "Je moet respect hebben voor de mensen die de blikjes en flesjes nodig hebben om rond te komen."

Daar zit het volgens de inwoners uit Düsseldorf die AT5 sprak en de panelleden ook een belangrijk verschil. De Duitsers zetten het statiegeld naast de prullenbak, terwijl in Amsterdam het vooral in de prullenbak wordt gegooid. Met opengebroken prullenbakken en vuilnis op straat als gevolg. 

Vuilnisbelt 

Eerder gaven de AT5-panelleden de stad een dikke onvoldoende voor de netheid, maar liefst een 3,5. De opengebroken afvalbakken vanwege de statiegeldzoekers was met bijna twee derde de belangrijkste reden dat de stad zo vies was geworden. Of zoals een panellid het omschreef: "De stad is al tijden ranzig. Als je maandagochtend door het centrum loopt denk je dat je over een vuilnisbelt wandelt."

Ook verantwoordelijk wethouder Hester van Buren noemde de invoer van de statiegeldregeling 'het grote probleem'. De opengebroken prullenbakken hebben de stad al in een jaar tijd al 220.000 euro gekost. Over anderhalve week presenteert Van Buren, die ook wethouder Financiën is, de begroting voor 2025. De verwachting is dat het stadsbestuur extra geld gaat vrijmaken om de stad schoner te maken.

Het probleem aanpakken

Ondanks de wachtrijen bij automaten, die vaak kapot zijn, en de troep op straat vindt toch 80 procent van de panelleden het een goede idee dat er statiegeld op kleine plastic flesjes en blikjes zit. Wel zijn zij van mening dat het anders moet. "Het moet mogelijk zijn om op veel meer plekken in te leveren. Plekken waar je het kan kopen, maar ook plekken die tot 's avonds laat open zijn of waar je gewoon buiten in kan leveren." En met die mening is de helft van het panel het eens. 

Anderen pleiten voor andere inleverautomaten, waar je in een keer een groot deel van de flesjes en blikjes in kan doen, en betere prullenbakken in de stad. Met laatstgenoemde is de gemeente nu een proef gestart in Oost met zelfsluitende prullenbakken. Mensen die op zoek zijn naar statiegeld tussen het vuilnis, kunnen de bakken makkelijk openen. Een magneetstrip moet ervoor zorgen dat de prullenbak vanzelf weer sluit.