"Wij zijn blij dat we het vertrouwen hebben weten terug te winnen", zegt Jonathan Henry, praeses van SSRA. Als praeses is hij voorzitter van zijn bestuur. De vereniging kreeg - na incidenten tijdens de kennismakingstijd van een dispuut - vorig jaar geen geld meer van de UvA, HvA en VU. "Het ging daarbij om inbreuk op de lichamelijke integriteit en een dreigende en intimiderende sfeer", zo schrijft de HvA.

De onderwijsinstellingen trekken samen op in deze financieringen. Al langer is er discussie over studentenverenigingen en ontgroeningen (ook wel kennismakingstijd). Maar sinds een paar jaar komt dit duidelijker aan het licht en wordt ernaar gehandeld: mishandeling bij ontgroeningen van het corps (ASC/AVSV) leverde financiële sancties op. Twee jaar terug kwamen video's naar boven van een herendiner waar vrouwen schreeuwend "sperma-emmers" werden genoemd. Vorig jaar bleken nieuwe leden van LANX "een vluchteling te moeten regelen", ook voor hen werd financiering ingehouden.

Bij een herendispuut werden vorig jaar misstanden in de kennismakingstijd geconstateerd. LANX, ASC/AVSV en SSRA zijn de drie studentenverenigingen die het afgelopen jaar een financiële sanctie opgelegd kregen door wangedrag tijdens ontgroeningen en verenigingsactiviteiten. De vereniging heeft zo'n 350 leden, een 'kleintje' vergeleken met het ASC/AVSV van 2700 leden en LANX met zo'n duizend. Het studentencorps krijgt inmiddels voor het vierde jaar op rij geen beurzen. 

"Het gaat om een gevoel dat je krijgt als dit soort incidenten plaatsvinden", stelt een woordvoerder van de HvA. De hogeschool is eindverantwoordelijk voor SSRA. Het antwoord op de vraag waarom die vereniging het geld wel weer krijgt en dit voor de andere twee verenigingen niet geldt blijft vaag, daar zeggen ze "nog niet helemaal uit te zijn."

"Het gaat onder andere om de aard van het incident", waarmee de HvA impliceert dat de situatie SSRA 'wel meeviel'. Het dispuut waardoor de sanctie werd opgelegd is inmiddels opgeheven door de vereniging, er is een onderzoek ingesteld en de sociale veiligheid is in ieder geval op papier aangescherpt. "Daarbij is er bij de vereniging nooit eerder zoiets gebeurd." Voorzitter Jonathan Henry: "Een stevige wake-upcall, die binnen de hele vereniging gevoeld werd: er was werk aan de winkel."

"Toch was de sanctie hetzelfde, je moet namelijk zeggen dat een onveilig sociaal klimaat echt niet kan. Nergens, daar mag je geen onderscheid in maken." Maar volgens de onderwijsinstelling is één ding heel belangrijk: "Het gevoel of er wordt gehandeld voor de bühne en omdat het van ons moet, of dat er intrinsiek al stappen worden gezet." Dat laatste ziet SSRA zelf ook in: "Vanuit onze vereniging kwam er een sterke impuls dat dit moest worden rechtgezet, dat proces is al begonnen voordat er sancties werden opgelegd."

Het studentencorps: "Op dit moment werken wij er hard aan om de huidige cultuurverandering binnen het A.S.C./A.V.S.V. door te zetten." Het corps zegt het besluit van de onderwijsinstellingen wel te respecteren. 

Landschap staat onder druk

Als grootste studentenstad van het land heeft Amsterdam vele studentenverenigingen. Naast deze drie verenigingen zijn er veel waar (nog) geen sancties gelden, verenigingen die de grens dus niet overgaan. AT5 en NH Nieuws zetten vragen uit bij tien grote studentenverenigingen in de stad over deze ontwikkeling.

Vier verenigingen laten hun reactie uit, twee verenigingen "geven er geen prioriteit aan" of willen zich niet mengen in deze discussie. De verenigingen wel reageerden zeggen bijna allemaal respect te hebben voor het besluit van de universiteiten. Toch plaatsen ze kanttekeningen. Want ook zij zien - ondanks dat zij geen sancties hebben gekregen - dat er een 'nieuw' imago is ontstaan.

Het lijkt erop dat verenigingen alles op alles moeten zetten om de band met onderwijsinstellingen te behouden, juist ook wanneer ze het vertrouwen nu nog hebben. Unitas is een van die verenigingen die zonder sancties hun studentencultuur kunnen uitvoeren: "We betreuren wel dat de banden zo resoluut verbroken worden."

"Ook als er grote dingen misgaan, kunnen onderwijsinstellingen van waarde zijn om deze problemen op te lossen." En dat sentiment wordt door meerdere verenigingen gedeeld. Vereniging Nonomes: "Het goed onderhouden van de banden houdt namelijk ook in dat het gesprek gevoerd kan blijven worden. Dat maakt dat we als vereniging kunnen verbeteren."

Zowel binnen de verenigingen als naar buiten toe wordt alles uit de kast gehaald om te laten zien dat een veilig klimaat de norm moet zijn. Vorige week hebben 48 studentenverenigingen vanuit het hele land een gedragscode ondertekend om sociale veiligheid te waarborgen, daarbij zaten ook Amsterdamse clubs.

Maar los van die landelijke strategie, werken alle verenigingen die we gesproken hebben zelf ook aan dit soort codes en reglementen. Ook wordt het gesprek over sociale veiligheid fanatiek gevoerd onder hun leden; veel verenigingen schakelen externe hulp in om dit soort gesprekken te voeren om geen aspecten over het hoofd te zien.

Saamhorigheid en mentale gezondheid

LANX doet hard zijn best om het vertrouwen terug te krijgen. In een jaar tijd wijst voorzitter Luc Koerts een extra vertrouwenspersoon aan en moesten alle bijna dertig disputen dit ook doen. De vijf grootste gezelligheidsverenigingen van de stad hebben in een eigen congres een veilige kennismakingstijd onder de loep genomen.

Julia Nederstigt, voorzitter van studentensportvereniging Derm, zorgt dat nieuwe leden vanaf het moment dat ze binnenstappen van hun sociale omgangsnorm afweten: "Er wordt bij de inschrijving uitleg gegeven over de gedragscode, daarnaast wordt deze bij elk nieuw evenement ondertekend."

Dat de misstanden van en sancties voor studentenverenigingen het imago van de 'verenigingsstudent' beïnvloeden is voor alle verenigingen duidelijk. Nederstigt: "We merken dat mensen enigszins anders kijken naar studentenverenigingen in het algemeen sinds de misstanden in kwestie naar buiten zijn gekomen."

Maar een belangrijk aspect wordt volgens Unitas-voorzitter Thomas Verhage vergeten: "We helpen elkaar door moeilijke of eenzame periodes heen. Daarin hebben verenigingen een belangrijke rol en dat is niet onbelangrijk." Nonomes benadrukt dat een studentenvereniging juist ook kan helpen bij het ontwikkelen van jezelf: "We zouden ook graag de kans krijgen om de positieve kanten te kunnen belichten."

Beslissing na de zomer

Nu SSRA de beurzen en daarmee het vertrouwen weer teruggewonnen heeft, is het de vraag of en wanneer LANX en ASC/AVSV zich weer bij het rijtje van 'betrouwbare verenigingen' mogen voegen. Pas na de kennismakingsperiode in het nieuwe studiejaar wordt door de drie onderwijsinstellingen besloten of de bestuursbeurs ook bij hen weer worden toegekend, zo legt een woordvoerder van de HvA uit. Al bevestigde de UvA twee weken geleden nog dat de beurzen voor het corps komend jaar al definitief worden ingehouden.