Luka zat nog in de buik toen zijn moeder ja zei op de vraag of ze mee wilde doen aan de ABCD-studie. Nu 20 jaar later ligt de bijna 1 meter 90 lange jongeman op de tafel bij de onderzoekers van het Amsterdam UMC. Er wordt een hartfilmpje gemaakt. Daarvoor is er al bloed afgenomen en een lichamelijke meting gedaan.   Projectleider van de ABCD-studie Tanja Vrijkotte kijkt toe. "We meten de lichaamssamenstelling: lengte, gewicht, de tailleomtrek, het vetpercentage.  Ook meten we de bloeddruk en met een vingerprik de risicofactoren voor hart- en vaatziekten, zoals cholesterol of suiker in het bloed."

Vrijkotte is bijna vanaf het begin betrokken bij de ABCD-studie. "Wij wilden in eerste instantie onderzoeken wat de factoren zijn die bijdragen aan een gezonde zwangerschapsuitkomst. Bij zwangerschapsuitkomsten moet je denken aan bijvoorbeeld geboortegewicht of zwangerschapsduur, maar ook aan complicaties tijdens de zwangerschap. Zoals bijvoorbeeld hoge bloeddruk of diabetes."

Ze vervolgt: "We zagen in Amsterdam dat er grote verschillen zijn in zwangerschapsuitkomsten tussen vrouwen uit de lagere en hogere sociale klasse en ook tussen vrouwen met verschillende migratieachtergronden. Als je daar iets aan wil doen moet je weten welke factoren daaraan bijdragen."

Zo bleek eerder al dat kinderen van Turkse of Marokkaanse afkomst grotere kans hebben op overgewicht en ADHD. "Bij een 5-jarige of 6-jarige met een wat minder gunstig voedingspatroon zie je vijf jaar later dat het risicoprofiel voor hart- en vaatziekten ongunstiger is. Die verschillen ontstaan eigenlijk al op hele jonge leeftijd."

Andere bevindingen uit de ABCD-studie zijn hier te lezen. 

Inmiddels is onderzoeksfase 7 van start gegaan. Die bestaat uit een lichamelijke meting en ook wordt gevraagd een vragenlijst in te vullen.

Vrijkotte: "In de vragenlijst komen verschillende onderwerpen aan bod. Het gaat over mentale gezondheid, leefstijl, voeding, slaapkwaliteit maar ook over gender. Ook vragen we bijvoorbeeld of jongeren gokken. De jongeren zelf vinden mentale gezondheid een heel belangrijk onderwerp. Net als bijvoorbeeld stress. Ze ervaren veel stress en willen dat we daar meer onderzoek naar doen. Hoe komt dat en wat hangt daarmee samen."

Eerste keer zonder ouders

Luka kreeg vorig jaar via de mail een oproep. De 20-jarige Amsterdammer had eerst geen idee waar het over ging. "Mijn moeder heeft zich opgegeven voor het onderzoek maar heeft vervolgens niet actief meegedaan. Misschien is er bij mijn geboorte bloed bij me afgenomen, maar sindsdien niet meer."

"Ik kan me daar wel iets bij voorstellen", zegt Vrijkotte. "Omdat wij tot nu toe heel erg gefocust waren op de ouders en het kind daar eigenlijk in werd meegenomen. Vanaf 12 jaar moeten kinderen – naast toestemming van de ouders - zelf ook toerstemming geven. Maar ouders die niet meer mee willen werken blijven in ons bestand zitten als ze zich niet actief afmelden. En dit is eigenlijk de eerste keer dat we alleen het kind – of de jongvolwassene – benaderen. Het zijn inmiddels niet meer de zwangere moeders die we volgen maar de kinderen daarvan. En die kinderen zijn inmiddels 20 jaar oud."

De ABCD-studie gaat nog vijf jaar door, maar nu al worden eerdere bevindingen van het onderzoek gebruikt in bijvoorbeeld voorlichting. Vrijkotte: "Onze resultaten worden gebruikt in richtlijnen. Bij voedingsadviezen voor zwangere vrouwen worden onze resultaten meegenomen. En binnen de jeugdgezondheidszorg is er meer aandacht voor overgewicht op jongere leeftijd. Als je een kind vanaf heel jong al op een beter traject kan krijgen,  heeft dat kind daar een leven lang profijt van. Ik denk dat dat een hele belangrijke bevinding is."