De plofkraak op een geldautomaat in de Maasstraat (Amsterdam-Zuid) begin oktober toonde weer aan wat voor ravage zo'n explosie aanricht. Veertien woningen raakten beschadigd, één huis werd onbewoonbaar verklaard. Wonder boven wonder raakte er niemand gewond. Het zorgt voor onrust bij bewoners van huizen boven geldautomaten in de stad, zo blijkt uit een rondgang van NH/AT5.

Een enkeling maakt zich weinig zorgen, maar het gros van de twintig ondervraagde bewoners is het erover eens:  ze vinden de plofkraken beangstigend en vragen zich regelmatig af of, en zo ja wanneer de automaat bij hun huis aan de beurt is. Dat zorgt voor uiteenlopende problemen. Een structurele verhuiswens bij de een, waar anderen aangeven te kampen met slapeloze nachten en een ander heeft zelfs pillen geslikt tegen de angst.

"Ik heb wel gedacht van: het is hier nooit gebeurd", vertelt de 81-jarige Cees Berkel, wonend boven een automaat in de Westerstraat in de Jordaan. "Zouden ze nooit op die gedachte kunnen komen?  Ik vind het hier wel een buurt ervoor. Er zijn winkels en vaak lopen er mensen op straat waardoor het niet 1-2-3 zal gebeuren, maar 's nachts, als het heel stil is: dan ga je er wel aan."

Dat geldt ook voor Claudia de Noten, die woont aan de Sumatrastraat in Oost. De plofkraak in de Maasstraat gaf haar opnieuw een onrustig gevoel. "Als je hoort dat er elders een plofkraak gebeurd is, dan ga je toch wel nadenken en hopen dat het niet hier gebeurt."

Veel bewoners van woningen boven of naast geldautomaten willen alleen anoniem hun verhaal doen. Een 27-jarige bewoonster van een woning direct boven een automaat in de Kinkerbuurt slaapt er ook niet lekker van. "Ik zie veel beton om de automaat heen, maar toch heb ik het idee dat ik op straat lig als het hier gebeurt", vertelt ze. "Mijn bed staat recht boven de automaat en ik kan me die enorme schade van twee jaar geleden nog herinneren, toen het hier iets verderop bij de Primera gebeurde."

Maatregelen

In 2019 werd de stad 95 keer opgeschrikt door een plofkraak, dit jaar staat de teller op twee. De grootste aanbieder van geldautomaten in de stad is Geldmaat. In een reactie laat een woordvoerder van het bedrijf weten extra veiligheidseisen te stellen aan automaten die onder woningen zijn geplaatst. Dusdanig dat ze de impact van een plofkraak zouden moeten kunnen weerstaan. Ook zijn automaten in de nacht buiten gebruik en bij een plofkraakpoging wordt het geld waardeloos. Daarom vindt het bedrijf een geldautomaat onder een woning nog wel verantwoord. Daarnaast zien ze door de genomen maatregelen de plofkraakpogingen op hun automaten dalen. 

Risico's groter

Criminoloog Jasper van der Kemp ziet ook een keerzijde van de maatregelen. "Wat je wel ziet als gevolg van die maatregelen is dat de plofkraakpogingen met zware explosieven gedaan worden", legt hij uit. "De knal en explosie zijn echt groot en daarmee zijn ook de effecten en schade en risico's groter geworden."

De woning van Claudia de Noten zit pal naast de geldautomaat in de Sumatrastraat en als plofkrakers het op deze specifieke automaat hebben gemunt vreest ze voor de gevolgen. "Dat mijn huis opgeblazen wordt en dat er gewonden vallen." Ook Cees Berkel vreest de impact. "De vernietiging is vaak groot. En dan denk ik van: ja, straks moet ik van deze woning af waar ik zo blij mee ben. Daar zit ik niet op te wachten."

Volgens Berkel denken de daders niet na over de gevolgen. "Totaal niet, heb ik de indruk", vertelt hij. "Het gaat hen alleen om de centen en dat is het dan. Dan zitten ze niet op Cees Berkel te wachten, die hier heerlijk ligt te snurken 's nachts. Nee toch?"