Ymere-directeur Erik Gerritsen somt de voorbeelden van overlast achter elkaar op: "De incidenten die het meest in het nieuws komen, zijn de incidenten met dodelijke afloop. Zoals we kennen uit Noord en in de Jordaan. Maar ook mensen die schreeuwen op straat, dronken zijn, en ik heb een tijdje geleden ook te maken gehad met iemand die naakt door de AH liep en door de psychiatrie niet als een gevaar voor zichzelf of z'n omgeving werd gezien en werd teruggestuurd in een woning van ons en z'n deur nooit opendeed."

"Hij was extreem zorgmijdend", vervolgt Gerritsen. "Tot er een lekkage was en we erachter kwamen dat hij de wanden als wc gebruikte en de wc als prullenbak. Onder verschrikkelijke trieste omstandigheden voor de persoon zelf is hij ziek afgevoerd, en wij waren ongeveer 40.000 euro kwijt om die woning weer op te knappen."

"In sommige gevallen is het verstandig dat we niet maar blijven proberen om iemand in een wijk te laten wonen, want dat is niet in zijn belang en ook niet in het belang van al die andere huurders." De Ymere-directeur wil daarom dat er vaart gemaakt wordt met oplossingen. Hij is niet de enige. De politie registreerde in de afgelopen jaren een stijging van 8000 naar 10.000 meldingen van overlast in de stad.

Ongeveer 30% van de 40.000 woningen die Ymere verhuurt in Amsterdam, wordt volgens een gemeentelijke verplichting toegewezen aan zogeheten kwetsbare Amsterdammers. Het gaat hier om mensen met een medische urgentie, voormalig daklozen, ex-gedetineerden, statushouders en mensen met een GGZ indicatie. Vooral onder deze laatste groep, is er in zo'n 15% van de gevallen, sprake van ernstige en vaak langdurige overlast voor de buurtbewoners. "Dus dat is een stevig probleem", erkent  Erik Gerritsen. 

Klachten niet gedeeld

Een veelgehoorde klacht van buren van verwarde personen is dat er te weinig met meldingen van overlast wordt gedaan. Zo bleek na het incident in de Hazelaarstraat in Noord, waar een verwarde bewoner vorig jaar een man doodstak, dat omwonenden de overlast al maandenlang hadden gemeld, maar dat er niet werd ingegrepen. Klachten die binnenkwamen bij alle betrokken instanties, zoals Ymere, politie, woonbegeleider HVO Querido en het gemeentelijke Meldpunt Zorg- en Woonoverlast, waren niet gebundeld en gedeeld. Terwijl dit al is sinds 2019 de afspraak met de gemeente is, die hierin ook casushouder is.  

Sneller ingrijpen 

De vraag is dus: hoe moeilijk is het als bestuurders om die klachten van alle partijen te verzamelen zodat er sneller ingegrepen kan worden? Gerritsen: "Dat is altijd moeilijk uit te leggen, je hebt met zoveel partijen te maken en niemand is de baas. Het leidt tot handelingsverlegenheid. Dat moet inderdaad beter."

En dat trekt Gerritsen zichzelf ook aan. "De buurtregisseur van de politie, de wijkbeheerder van de corporatie en de ambulante zorgverlener verwijt ik niets, maar wij als bestuurders moeten daar veel meer bovenop zitten zodat zij hun werk beter kunnen doen. Het is weerbarstig, maar we gaan het nu niet meer loslaten."

Ook na de dodelijke steekpartij in de Jordaan in juni dit jaar, bleken niet alle betrokken partijen op de hoogte van de klachten van de omwonenden over hun buurman. Die overigens gewoon via woningnet in een sociale huurwoning van Ymere woonde. Gerritsen wil dat er op korte termijn een oplossing komt. En daarvoor zijn radicale keuzes nodig.

Terug naar ouderwetse GGZ in de bossen

Gerritsen: "Het is wel belangrijk dat we een beetje van het naïeve idee afgaan dat iedereen in staat is om te wonen in een gewone wijk. Dus voor een deel moeten we terug naar de ouderwetse GGZ in de bossen, hier is veel te veel op bezuinigd. Dat is ook beter voor die mensen zelf, dat zijn excessieve zorgmijders, daarvan zegt de GGZ ook: die zijn onbehandelbaar. Het enige wat je kunt doen is accepteren dat dit hun leefstijl is, maar daar moeten ze anderen niet mee belasten en ook zichzelf niet, omdat ze dan in een situatie komen die niet geaccepteerd wordt."

"Daarnaast moeten er tussenvoorzieningen, time-outvoorzieningen komen voor mensen die het jarenlang goed doen in een woning en ineens weer terugvallen in hun verslaving. We halen ze uit die woning met een goed team erop, ze worden behandeld en worden weer gestabiliseerd. Ze kunnen eventueel later weer terug naar hun woning of naar een andere wijk die minder belast is. Moeten we deze mensen die overlast veroorzaken afschrijven? Nee. Moet je ze laten zitten? Nee. We zoeken plekken in de stad, ik begreep dat de gemeente wat vastgoed wil afstoten omdat er meer thuisgewerkt wordt. Laten we twee of drie plekken aanwijzen, bijvoorbeeld Oud-Zuid, de wat rijkere buurten waar niet zoveel aan de hand is waar die time-outvoorzieningen kunnen komen."

Uithuiszetting

De time-out woning is een snelle oplossing, denkt Gerritsen, omdat een bewoner uit huis zetten via een gerechtelijke procedure, vaak jarenlang in beslag neemt. En er is een tekort aan opvangplekken. "Ik heb het meegemaakt dat een rechter zei: ik besluit tot een huisuitzetting als er een plek in de zorg is en de zorg zegt, ik ga pas een plek regelen als ik een gerechtelijke uitspraak heb. Dat is natuurlijk een ramp voor omwonenden, en ook de overlastveroorzaker heeft hier niets aan, want dan wordt het erger en erger."