Het is een stormachtige nacht, de nacht van 1 op 2 november 2023. Storm Ciarán beukt met hoge windsnelheden tegen de Noord-Hollandse kust en veroorzaakt hoge waterstanden. Weer of geen weer, ook die nacht gaan er schepen door de sluizen bij IJmuiden. En dan gaat het mis. Om 3.52 uur schakelt het bedieningssysteem van de spuischuiven in IJmuiden zonder aanwijsbare oorzaak over op handmatige bediening. De schuiven die het water van de Noordzee normaal gesproken buiten de deur houden, sluiten daardoor niet meer automatisch en staan alle zeven volledig open.

De bedieningsmedewerkers van Rijkswaterstaat (RWS) zitten op dat moment zo'n 30 kilometer verderop, namelijk bij de Oranjesluizen in Schellingwoude. Zij kunnen dus niet met eigen ogen zien dat de schuiven nog openstaan en zien op hun computers ook niet dat de schuiven overgeschakeld zijn naar handmatige bediening. Vanaf dat moment stroomt het Noordzeewater dus vrijuit het Noordzeekanaal in richting Amsterdam. 

Alerte medewerker waterschap voorkomt erger 

Pas een kleine twee uur later wordt er opgemerkt dat er iets mis is. Om exact 5.45 uur zien de bedieningsmedewerkers van Rijkswaterstaat dat het waterpeil in het Noordzeekanaal zo'n 20 centimeter hoger staat dan normaal. Ook zien ze dat de spuischuiven alleen nog maar handmatig bediend kunnen worden. Toch denken ze op dat moment nog dat de hoge waterstand in het Noordzeekanaal veroorzaakt wordt door storm Ciarán. 

Pas als een alerte medewerker van het waterschap Amstel, Gooi en Vechtstreek hen erop wijst dat het extreem hoge waterpeil alleen maar door de al uren openstaande spuischuiven in IJmuiden veroorzaakt kan zijn, komen ze in actie. Het is dan 6.00 uur. Nu wordt er actie ondernomen. In Amsterdam wordt het IJ-front - bestaande uit veertien sluizen - afgesloten, om te voorkomen dat de binnenstad van Amsterdam onder water komt te staan. Een storingsmonteur gaat tegelijkertijd naar het spuicomplex in IJmuiden. Uiteindelijk duurt het tot 7.24 voordat de spuischuiven in de sluis van IJmuiden handmatig gesloten worden. 

Het waterpeil in het Noordzeekanaal heeft in de tussentijd zijn hoogste peil bereikt, 13 centimeter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dat is 32 centimeter hoger dan het normale peil van -0.45 meter onder NAP.  

Maatregelen

Rijkswaterstaat heeft inmiddels maatregelen genomen om eenzelfde crisissituatie in het vervolg te voorkomen. Zo is de bediening van het spuicomplex verplaatst naar IJmuiden, zodat medewerkers van Rijkswaterstaat ook met eigen ogen kunnen zien of alles goed gaat. Ook is er nu 24 uur per dag een aannemer aanwezig bij het complex. Als het nog een keer misgaat, kan die meteen ingrijpen. Daarnaast heeft het bedieningspersoneel extra trainingen gekregen de afgelopen periode op bovenstaande situatie. Mocht het toch nog een keer misgaan, zal er in het vervolg ook een akoestisch signaal afgaan, zodat het niet nog eens onopgemerkt kan blijven.