Buitenlanders die hun parkeerboetes niet betalen, gaan vrijuit. Dat blijkt uit onderzoek van AT5. Ondanks de invoering van een nieuw systeem waarmee de boetes per post worden verstuurd, zijn er geen gevolgen voor buitenlanders die daar niet op reageren. Bovendien kunnen er momenteel geen wielklemmen worden gezet bij auto’s uit de meeste Europese landen. Daardoor heeft de gemeente geen enkel drukmiddel om bezoekers tot betaling te dwingen.
AT5
Een Duitser die niet voor zijn parkeerplek betaalt, heeft een even grote kans op een boete als een Nederlander. Hij krijgt de bon thuisgestuurd, maar als hij niet betaalt, gebeurt er niets. Pas na vijf onbetaalde boetes kan hij in theorie een wielklem krijgen. Maar sinds begin dit jaar hoeft hij zich geen zorgen te maken: die wielklem krijgt hij niet.
Een Fransman heeft een veel kleinere kans op een boete. Hij krijgt die niet per post, maar op zijn voorruit. Ook voor hem geldt: als hij niet betaalt, is er niets aan de hand. Maar als hij zijn auto lang laat staan, neemt hij een risico: na twee onbetaalde boetes kan hij wél een wielklem krijgen.
Het klinkt niet bepaald logisch. Maar het is het gevolg van een maatregel die ertoe moet leiden dat er in totaal meer boetes van buitenlanders worden geïnd. Met veertien Europese landen is een verdrag gesloten waardoor boetes voortaan per post naar het buitenland kunnen worden verstuurd.
Het gaat om België, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Italië, Letland, Litouwen, Noorwegen, Oostenrijk, Polen, Spanje, Zweden, Zwitserland. Vooral de afspraken met België en Duitsland zijn van belang; zij zijn goed voor 80 procent van de boetes.
Voorheen konden buitenlandse auto's alleen door parkeercontroleurs ter plaatse worden beboet, met een bon op de voorruit. Dat is arbeidsintensief en duur, en gebeurde dus maar bij 5 procent van alle ‘verdacht geparkeerde’ buitenlandse auto’s. De overige 95 procent kreeg geen boete.
Amsterdam liep daardoor ieder jaar miljoenen euro’s mis. In 2019 bleek uit onderzoek van de gemeente dat de helft van alle buitenlandse automobilisten geen parkeergeld had betaald. Van de in totaal 375 duizend niet-betalers, kwamen er 300 duizend uit het buitenland. Voor de jaren na de coronapandemie ligt dat aantal vermoedelijk nog hoger.
Door de invoering van de boetes per post zijn fysieke controles niet meer noodzakelijk. Buitenlandse auto's hoeven nu alleen nog maar gefotografeerd te worden door een van de scanauto’s, zoals bij Nederlandse auto's al langer het geval. De pakkans is dus even groot geworden. Auto’s uit overige landen moeten nog wel fysiek worden bekeurd, en hebben daardoor veel minder kans op een boete.
''Je moet je afvragen: welke kosten ben je bereid te maken om buitenlanders te laten betalen?''
Met de verdragslanden worden persoonsgegevens uitgewisseld, zodat kentekens aan adressen kunnen worden gekoppeld. Als buitenlanders een boete in hun brievenbus vinden, kunnen ze die via een app betalen. Doen ze dat niet, dan "neemt een incassobureau uit het eigen land het over". Zo stond het tenminste tot een aantal dagen terug op de website van de gemeente.
Het blijkt alleen niet te kloppen. De gemeente verstuurt de boetes wel, maar neemt geen stappen als er niets wordt overgemaakt. Wie niet betaalt, gaat vrijuit. De tekst op de website is na vragen van AT5 aangepast.
De gemeente verwacht op jaarbasis zo'n 107 duizend boetes te versturen. Op dit moment wordt 30 procent daarvan betaald. De gemeente denkt dat die betalingsgraad nog zal oplopen naar 40 procent. Daarmee zou men zo'n 3 miljoen euro per jaar ophalen - en 4,5 miljoen mislopen.
"Als veel buitenlanders niet betalen, zorgt dat voor een gevoel van onrechtvaardigheid", zegt hoogleraar stedelijke economie Jos van Ommeren, die is gepromoveerd op betaald parkeren. "Maar het is niet zo dat de gemeente daar enorme verliezen door lijdt. 4,5 miljoen euro aan niet-betaalde boetes lijkt veel, maar de gemeente verdient jaarlijks zo'n 300 miljoen euro aan parkeergeld."
"Het werkt twee kanten op. Nederlanders die buitenlandse boetes niet betalen, gaan ook vrijuit''
Volgens een woordvoerder heeft de gemeente in het buitenland geen rechtsmiddelen om niet-betalers tot betaling te dwingen. ‘’We kunnen alleen een wielklem zetten, maar dat doen we pas na vijf onbetaalde boetes.’’
Maar momenteel gebeurt dat niet. Sinds het begin van het jaar worden er geen wielklemmen meer gezet bij auto’s uit de verdragslanden. Ironisch genoeg heeft dat te maken met de invoering van het systeem waarmee boetes per post kunnen worden verstuurd, dat juist was bedoeld om méér toeristen voor hun parkeerplek te laten betalen.
Volgens de gemeente is er door de invoering van dat systeem "een vertraging in de gegevensuitwisseling" ontstaan. "Eerst moet dit proces verbeteren voordat we het klemmen hervatten, want we willen niet dat er onterecht een wielklem wordt aangebracht", zegt de woordvoerder. Auto’s uit landen waar Nederland geen verdrag mee heeft, kunnen nog wel worden 'geklemd'. De gemeente verwacht dat dit binnenkort ook weer bij auto's uit verdragslanden mogelijk is, maar het is nog niet bekend wanneer.
In tegenstelling tot buitenlandse toeristen kunnen Nederlandse bezoekers die hun boetes niet betalen een dwangbevel op de deurmat verwachten. Nederlanders kunnen ook een wielklem krijgen. Dat gebeurt na vijf onbetaalde boetes, net als bij voertuigen uit de verdragslanden. Met één belangrijk verschil: bij Nederlandse auto’s worden de klemmen nog wel gewoon gezet.
"Je wil als stad natuurlijk dat ook buitenlanders gewoon betalen", zegt 'parkeerprofessor' Van Ommeren. "Maar je moet je ook afvragen welke kosten je bereid bent te maken om dat voor elkaar te krijgen. En of het proportioneel is. Ik snap dat je de wielklem achter de hand wil hebben, maar je verpest er wel mensen hun vakantie mee."
Volgens de hoogleraar is er simpelweg geen makkelijke oplossing. "Misschien zou je wel moeten zeggen: ach, we hebben een goede verstandhouding met die Belgen en Duitsers. Ze komen hierheen om geld uit te geven in onze winkels of het Rijksmuseum. Die gunnen we een dagje gratis parkeren."
Heeft de gemeente helemaal geen mogelijkheden om buitenlandse wanbetalers te dwingen hun boete te voldoen? Uit navraag bij de ANWB blijkt dat het iets gecompliceerder ligt. Er is geen Europese afspraak die het overdragen van parkeerboetes regelt. Bij snelheidsovertredingen is dat wel het geval. Het CJIB kan boetes in andere Europese landen verhalen door de boete-instanties van die landen in te schakelen. Die boete-instanties kunnen dat op hun beurt ook bij ons doen, via het CJIB.
Maar voor parkeerboetes bestaat die regeling niet, en is er dus geen centraal beleid voor het afdwingen van betalingen. "De gemeente zou juridische procedures kunnen aanspannen tegen wanbetalers, in hun eigen landen", zegt een woordvoerder van de ANWB. "Maar het is de vraag of je zo ver moet willen gaan."
De woordvoerder kent geen gemeenten, in Nederland of het buitenland, die dat doen. "Het werkt twee kanten op: Nederlanders die buitenlandse parkeerboetes niet betalen, gaan ook vrijuit."
Deze productie is mede tot stand gekomen met behulp van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.