De gemeenten zijn voor het grootste deel van hun inkomen afhankelijk van het Rijk. Het gemeentefonds is verbonden aan de Rijksbegroting. Dat wil zeggen dat als het rijk meer geld kan uitgeven, de gemeenten ook meer geld krijgen en andersom. Alleen gaat die manier van financiering, als het aan de plannen van het kabinet ligt, binnenkort stoppen. Vanaf 2027 wordt het gemeentefonds namelijk gekoppeld aan de ontwikkeling van het Bruto Binnenlands Product (BBP) van de laatste jaren, wat naar verwachting gaat zorgen voor een stuk minder geld in de kassen van de gemeentebesturen.

Van Buren schrijft samen met haar collega financiënwethouder uit Groningen, Mirjam Wijnja, in het NRC dat dit grootste bezuiniging ooit is voor gemeenten. "Deze stille miljardenbezuiniging gaat op alle fronten pijn doen." Daarvoor wijzen de wethouders onder andere naar een vertraging in de bouw van betaalbare woningen en in de verduurzaming van wijken, maar ook naar het mogelijk stoppen van de jeugdzorg en steun voor minimagezinnen. "Dat zijn grote bezuinigingen die niet makkelijk ongedaan kunnen worden gemaakt."

Groter wordend financieel gat

Volgens de wethouders houdt de nieuwe manier van het bepalen van het gemeentefonds niet genoeg rekening met de groei van steden en het leefbaar houden van dorpen. Van Buren vreest dat het financiële gat van gemeentes daardoor alleen maar groter gaat worden de komende jaren en dat dat niet kan worden opgevangen door de reserves van de gemeenten zelf. "De rek is eruit."

Verder kaarten de twee wethouders aan dat vanwege het vooruitplannen dat nodig is, het gaat betekenen dat er 'rigoureuze bezuinigingen of uitstellen van investeringen' moeten plaatsvinden. "Het gaat niet over hobbyprojecten of over de bibliotheek of het zwembad, maar over inwoners raken in hun portemonnee en hun kwaliteit van leven." Van Buren verwacht dat belastingen daardoor moeten worden verhoogd of dat de kwaliteit van het beheer van de openbare ruimte naar beneden moet hierdoor. 

Taken teruggeven

De Tweede Kamer bespreekt de begroting van het gemeentefonds vandaag. Van Buren en Wijnja roepen de Kamerleden op om het kabinet 'met klem te vragen de miljardenbezuiniging op gemeenten terug te draaien'. De wethouders laten weten dat wanneer een oplossing uitblijft, dat er door de gemeenten gaat worden bekeken welke wettelijke taken ze aan het Rijk kunnen teruggeven.